Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου 2012

Μεγάλη Βιομηχανία


Πρόκειται για ένα σχέδιο κειμένου. Επειδή θα κάνω μια εισήγηση(πάνω στην μεγάλη Βιομηχανία) σε ένα σεμινάριο που παρακολουθώ στο FU και αφορά το Κεφάλαιο του Μαρξ, κατέγραψε την βασική δομή του συγκεκριμένου κεφαλαίου. Η εισήγηση θα είναι στα γερμανικά ,γι' αυτό και τις σημειώσεις τις έχω επίσης στα γερμανικά. Τα αποσπάσματα είναι από τα MEW(http://www.mlwerke.de/me/me23/me23_000.htm). Ομολογώ ότι τα γερμανικά μου είναι πολύ κατώτερα για να κάνω εισήγηση σε γερμανικό ακροατήριο αλλά τέλος πάντων...
Αυτό που βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον στην πραγμάτευση του Μαρξ είναι η σχέση Μανουφακτούρας-μεγάλης βιομηχανίας. Εδώ κατά τη γνώμη διακρίνονται αρκετά ξεκάθαρα οι κατηγορίες που έχει ο βαζιούλιν στο Ιστορικό. Δηλ. αρχικά η νέα ουσία εμφανίζεται πάνω σε μία βάση που δεν την ανήκει, στη συνέχεια διαμορφώνει την ουσία με το να μεταβάλλει την προηγούμενη  βάση και τέλος όταν έχει άρει πλήρως την παλιά βάση ,σημαίνει πως έχει διαμορφώσει συνάμα την δική βάση. Φθάνει άρα στην ωριμότητά της. Πλέον γίνεται λόγος για παραγωγή μηχανών από μηχανές. 
Το δεύτερο ενδιαφέρον σημείο είναι το εξής: στον Βαζιούλιν η μεγάλη βιομηχανία συνιστά την αντίφαση, ενώ η μανουφακτούρα την αντίθεση. Πράγματι η μανουφακτούρα παρότι προϋποθέτει την χειροτεχνία και παρότι την αρνείται ,δεν την εξαφανίζει αλλά την αναπαράγει. Οι μηχανές δεν είναι το χαρακτηριστικό της μανιφακτούρας αλλά αυτό που την χαρακτηρίζει είναι ο καταμερισμός της εργασίας. Αντίθετα αυτό που χαρακτηρίζει την μεγάλη βιομηχανία είναι ότι αίρει την κληροδοτημένη του βάση. Και μάλιστα η διαδικασία αυτή καθιστά ακριβώς την μεγάλη βιομηχανία κατ' εξοχήν επαναστατική . Παραθέτω και τα λόγια του Καρόλου:"Die moderne Industrie betrachtet und behandelt die vorhandne Form eines Produktionsprozesses nie als definitiv. Ihre technische Basis ist daher revolutionär, während die aller früheren Produktionsweisen wesentlich konservativ war.»(510,511). Μάλιστα ακριβώς αυτό είναι η αντίφαση η διαρκής άρση του εαυτού της. Οι δύο πλευρές αίρουν η μία την άλλη. Η κληροδοτηθείσα βάση αίρεται από την νέα βάση. Ένα ερώτημα που έχω είναι το εξής. Ο Βαζιούλιν λέει ότι η Μανουφακτούρα είναι η αντίθεση και η μεγάλη Βιομηχανία η αντίφαση. Όμως η μετάβαση από την πρώτη στην δεύτερη γίνεται μέσα από τα στάδια που προανέφερα(Αρχή ,διαμόρφωση ουσίας, ωριμότητα). Το ερώτημα είναι αυτά τα στάδια πως αποτυπώνονται εντός της αντίφασης. Είναι λάθος να αρκεστούμε στο ότι η ταυτότητα ,διαφορά και αντίθεση είναι στάδια της αντίφασης. Γιατί αυτό δεν είναι αρκετό. Τώρα βρισκόμαστε εντός της αντίφασης ,η οποία στον Χέγκελ έχει 3 στιγμές. Στην μεγ. Βιομ. αντιστοιχούν επίσης 3 στιγμές. Ενδεχομένως και μία 4 αυτή της σήψης διαμέσου της πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους. Αυτές οι στιγμές από λογική σκοπιά σε ποιές στιγμές της αντίφασης αντιστοιχούν; Και ποιές διαφορές έχουν με τον Χέγκελ όπου η ουσία εντός του θεμελίου «αποκαθίσταται μέσα από την άρση των ενδόμυχα αντιφατικών προσδιορισμών της ,με τον όρο όμως ότι αυτή είναι αποκλείουσα ενότητα της ανασκόπησης, -απλή ενότητα, που αυτό-προσδιορίζεται ως αρνητικό και η οποία ωστόστο μέσα σε τούτο το τεθειμένο Είναι είναι άμεσα όμοια με τον εαυτό της  και ενοποιημένη με αυτόν.»145(Ουσία); Στον Μαρξ αντίθετα η ώριμη αντίφαση οδηγεί στην καταστροφή του αντικειμένου. 
Βέβαια για να είμαστε ακριβείς σύμφωνα με τον Βαζιούλιν μετά την αντίφαση έρχεται το θεμέλιο ,δηλ. η σχέση απόλυτης και σχετικής υπεραξίας και η συσσώρευση. Δεν είναι λοιπόν ότι στην  Κεφαλαιοκρατία και άρα στην λογική του Κεφαλαίου δεν υπάρχει θεμέλιο. Απλώς το θεμέλιο δεν εξαφανίζει την αντίφαση αλλά απλώς διαμορφώνει την περαιτέρω μορφή για να κινηθεί αυτή. Άλλωστε αν θυμηθούμε, η αντίφαση υπάρχει ήδη μέσα στο εμπόρευμα ανάμεσα στην αξία και αξία χρήσης που λύνεται με την ανταλλαγή και ύστερα με το χρήμα.Το θέμα είναι όμως ότι η αντίφαση είναι αυτή που όταν ωριμάσει κλονίζει το όλο οικοδόμημα. Με άλλα λόγια όταν μειώνεται το μεταβλητό κεφάλαιο σε σχέση με το σταθερό, προκαλούνται κρίσεις. Έτσι μόνο κατανοούμε και ερμηνεύουμε την ακόλουθη κριτική του Πατέλη στον Χέγκελ ότι  "οι πλευρές της θεμελιώδους για την διαλεκτική αντίφασης συμβιβάζονται στο ''θεμέλιο" ώστε να επιτευχθεί η διαιώνιση της ουσίας". Δηλ. και στην Κεφαλαιοκρατία υπάρχει διαιώνιση της ουσίας ,χωρίς όμως να εξαλείφεται η αντίφαση ,η οποία όταν ωριμάσει συνιστά εύλεκτο ύλη στα θεμέλια του συστήματος. Πρέπει βέβαια κάποιος και να την πυροδοτήσει ,μην ξεχνιόμαστε...


1. ENTWICKLUNG DER MASCHINERIE

Das Kapital muß in seiner ständingen Bemuhung für Produktion von Mehrwert  „die technischen und gesellschaftlichen Bedingungen des Arbeitsprozesses, also die Produktionsweise selbst umwälzen, um die Produktivkraft der Arbeit zu erhöhen, durch die Erhöhung der Produktivkraft der Arbeit den Wert der Arbeitskraft zu senken und so den zur Reproduktion dieses Werts notwendigen Teil des Arbeitstags zu verkürzen“(334). Folglich ist der Triebskraft der Kapitalistischen Produktion die Suche nach Mehrwert. Sowohl Manufaktur als auch große Industrie sind zwei unterschiedliche Weisen für die Verkürzung des Werts der Arbeitskraft und folglich für die Produktion von relativem Mehrwert.
Trotzdem gibt es 2 grundlegende Unterschieden zwischen großen Industrie und Manufaktur:
a) „In der Manufaktur ist die Gliederung des gesellschaftlichen Arbeitsprozesses rein subjektiv, Kombination von Teilarbeitern“(407). Die Maschine hat in der Manufaktur eine „untergeordnete Rolle“ im Vergleich zur Teilung der Arbeit(369). Ebenfalls  „bedingt ihr eigentümliches Prinzip der Teilung der Arbeit eine Isolierung der verschiednen Produktionsphasen...vom Standpunkt der großen Industrie tritt dies[Arbeitsteilung] als eine charakteristische, kostspielige und dem Prinzip der Manufaktur immanente Beschränktheit hervor“(364). Diese Nachteil fördert den Ubergang zu großer Industrie.
b) „Zugleich konnte die Manufaktur die gesellschaftliche Produktion weder in ihrem ganzen Umfang ergreifen noch in ihrer Tiefe umwälzen. Sie gipfelte als ökonomisches Kunstwerk auf der breiten Grundlage des städtischen Handwerks und der ländlich häuslichen Industrie“(390). Die Vergangenheit(oder die Grundlage/die tradierte Basis) der Manufaktur war Handwerk. Die Manufaktur kann nicht das Handwerk(ihre Grundlage) aufheben. Auf der anderen Seite negiert große Industrie ihre Grundlage(Manufaktur) und wird auf der Herstellung von Maschinen durch Maschinen gegründete. «Die moderne Industrie betrachtet und behandelt die vorhandne Form eines Produktionsprozesses nie als definitiv. Ihre technische Basis ist daher revolutionär, während die aller früheren Produktionsweisen wesentlich konservativ war.»(510,511)

Historische Phasen der Beziehung Manufaktur-großer Industrie

Die große Industrie erscheint durch die Manufaktur. Sehen wir jetzt diese schrittweise Erscheinung:
1) Die Produktion der Maschinen erhob sich am Anfang auf einer ihm unanagemessenen materiellen Grundlage, nämhlich wurden die erste Maschinen von der Manufaktur produziert. Die Manufaktur war „die unmittelbare technische Grundlage der großen Industrie“(403). 3 Teilen jeder entwickelten Machinerie: a) die Bewegungsmaschine, b) den Transmissionsmechanismus, c) die Werkzeugmaschine oder Arbeitsmaschine. „Dieser Teil der Maschinerie, die Werkzeugmaschine, ist es, wovon die industrielle Revolution im 18. Jahrhundert ausgeht. Sie bildet noch jeden Tag von neuem den Ausgangspunkt, sooft Handwerksbetrieb oder Manufakturbetrieb in Maschinenbetrieb übergeht“. Somit fängt der Ubergang von Manufaktur zur Maschinerie mit der Ersetzung des Werkzeuges von der Maschine an.
2) Die Maschinerie umwälzt der vererbten Grundlage und schafft sich „eine seiner eignen Produktionsweise entsprechende neue Basis“(403).
Die Ursache für diese Umwälzung waren 2: a) je die Maschinerie expandete, desto notwendiger wurde die Ersetzung der lebendigen, manufakturischen Arbeit von Maschinen, so dass das Kapital so weit möglich aus den natürlichen Grenzen und Unfähigkeiten der menschlichen Arbeit  entledigt.
b) Technische Grunde. „Erst nach weitrer Entwicklung der Mechanik und gehäufter praktischer Erfahrung wird die Form die Form gänzlich durch das mechanische Prinzip bestimmt und daher gänzlich emanzipiert von der überlieferten Körperform des Werkzeugs, das sich zur Maschine entpuppt“ (404, Fußnote 103).
Am Anfang waren die Menschen die Triebkraft. „Es war vielmehr umgekehrt die Schöpfung der Werkzeugmaschinen, welche die revolutionierte Dampfmaschine notwendig machte. Sobald der Mensch, statt mit dem Werkzeug auf den Arbeitsgegenstand, nur noch als Triebkraft auf eine Werkzeugmaschine wirkt, wird die Verkleidung der Triebkraft in menschliche Muskel zufällig und kann Wind, Wasser, Dampf usw. an die Stelle treten. Dies schließt natürlich nicht aus, daß solcher Wechsel oft große technische Ändrungen des ursprünglich für menschliche Treibkraft allein konstruierten Mechanismus bedingt.“396. Also bemerken wir, dass die Werkzeugmaschinen die entscheidende oder die bestimmende Rolle  grundsätzlich haben.
3) Die Reife von große Industrie oder ihre „charakteristischen Produktionsmittel“ ist die Produktion Maschinen durch Maschinen. „ So erst schuf sie ihre adäquate technische Unterlage und stellte sich auf ihre eignen Füße“(405).
„Die wesentlichste Produktionsbedingung für die Fabrikation von Maschinen durch Maschinen war eine jeder Kraftpotenz fähige und doch zugleich ganz kontrollierbare Bewegungsmaschine“(405). Folglich die Kombination zwischen der Dampfmaschine und der slide rest.

Die Manufakturen und die Hausarbeit als untergeordnete Produktionsweise der großen Industrie beginnen auch Maschinen anzuwenden. „Die Exploitation wohlfeiler und unreifer Arbeitskräfte wird in der modernen Manufaktur schamloser als in der eigentlichen Fabrik, weil die hier existierende technische Grundlage, Ersatz der Muskelkraft durch Maschinen und Leichtigkeit der Arbeit“ und sie ist schlamloser in der Hausarbeit. „ weil die Widerstandsfähigkeit der Arbeiter mit ihrer Zersplitterung abnimmt“(479).
Die Umwälzung der gesellschaftlichen Betriebsweise, dies notwendige Produkt der Umwandlung des Produktionsmittels, vollzieht sich in einem bunten Wirrwarr von Übergangsformen...Die Buntheit der Übergangsformen versteckt jedoch nicht die Tendenz zur Verwandlung in eigentlichen Fabrikbetrieb“(497).
So erlebt England gegenwärtig in der kolossalen Produktionssphäre des "Wearing Apparel", wie in den meisten übrigen Gewerken, die Umwälzung der Manufaktur, des Handwerks und der Hausarbeit in Fabrikbetrieb, nachdem alle jene Formen, unter dem Einfluß der großen Industrie gänzlich verändert, zersetzt, entstellt, bereits längst alle Ungeheuerlichkeiten des Fabriksystems ohne seine positiven Entwicklungsmomente reproduziert und selbst übertrieben hatten“(498)
Der Übergang der modernen Manufaktur und Hausarbeit
zur großen Industrie wird durch Anwendung
der Fabrikgesetze(obligatorische, elementare Ausbildung,bestimmte Pausen usw.) auf jene Betriebsweisen
beschleunigt. „Wenn aber das Fabrikgesetz so die zur Verwandlung des Manufakturbetriebs in Fabrikbetrieb notwendigen materiellen Elemente treibhausmäßig reift, beschleunigt es zugleich durch die Notwendigkeit vergrößerter Kapitalauslage den Untergang der kleineren Meister und die Konzentration des Kapitals“(501).

2. Wertabgabe der Maschinerie an das Produkt


«Gleich jedem andren Bestandteil des konstanten Kapitals schafft die Maschinerie keinen Wert, gibt aber ihren eignen Wert an das Produkt ab, zu dessen Erzeugung sie dient»(408).
«die Maschinerie stets ganz in den Arbeitsprozeß und immer nur teilweis in den Verwertungsprozeß eingeht»(402).
Die Maschinerie geht immer ganz in den Arbeitsprozeß und stets nur stückweis, im Verhältnis zu seinem täglichen Durchschnittsverschleiß, in den Verwertungsprozeß ein.
Je weniger Wert abgebend, desto produktiver ist sie und desto mehr nähert sich ihr Dienst dem der Naturkräfte“(411)
 „...beim Maschinenprodukt der dem Arbeitsmittel geschuldete Wertbestandteil relativ wächst, aber absolut abnimmt. Das heißt, seine absolute Größe nimmt ab, aber seine Größe im Verhältnis zum Gesamtwert des Produkts, z.B. eines Pfundes Garns, nimmt zu“(411). Das bedeutet ,dass das Prozent der geronnenen Arbeit(konstantes Kapital) im Vergleich zur lebengigen Arbeit(variables Kapital) wächst.

2 „Grenze“(oder Gesetz) ,die der Gebrauch von Maschinen bestimmt.
a)  „ihre eigne Produktion weniger Arbeit kostet, als ihre Anwendung Arbeit ersetzt“(414)
b) Wenn es jedoch um die Kapitalistische Produktionsweise geht,da es nicht die angewandte Arbeit zahlt, sondern den Wert der angewandten Arbeitskraft, wird ihm der Maschinengebrauch begrenzt durch die Differenz zwischen dem Maschinenwert und dem Wert der von ihr ersetzten Arbeitskraft“(414).
Marx erwähnt Beispiele, wo die Kapitalisten Handwerkarbeit statt Maschinen zu gebrauchen bevorzugen, weil die Lohne sehr niedrig sind.


Die Maschine produziert relativen Mehrwert, nicht nur, indem sie die Arbeitskraft direkt entwertet und dieselbe indirekt durch Verwohlfeilerung der in ihre Reproduktion eingehenden Waren verwohlfeilert, sondern auch, indem sie bei ihrer ersten sporadischen Einführung die vom Maschinenbesitzer verwandte Arbeit in potenzierte Arbeit verwandelt, den gesellschaftlichen Wert des Maschinenprodukts über seinen individuellen Wert erhöht und den Kapitalisten so befähigt, mit geringrem Wertteil des Tagesprodukts den Tageswert der Arbeitskraft zu ersetzen“(428,429) Es geht um eine Ubergangsperiode. Die Verallgemeinerung der Maschinerie in einem Produktionszweig verkurtzt den gesellschaftlichen Wert des Maschinenprodukts.
Es ist nun klar, daß der Maschinenbetrieb, wie er immer durch Steigrung der Produktivkraft der Arbeit die Mehrarbeit auf Kosten der notwendigen Arbeit ausdehne, dies Resultat nur hervorbringt, indem er die Anzahl der von einem gegebnen Kapital beschäftigten Arbeiter vermindert“(429). Auf der anderen Seite „der Mehrwert entspringt nur aus dem variablen Teil des Kapitals, und wir sahen, daß die Masse des Mehrwerts durch zwei Faktoren bestimmt ist, die Rate des Mehrwerts und die Anzahl der gleichzeitig beschäftigten Arbeiter“(429). Es liegt also in der Anwendung der Maschinerie zur Produktion von Mehrwert ein immanenter Widerspruch, indem sie von den beiden Faktoren des Mehrwerts, den ein Kapital von gegebner Größe liefert, den einen Faktor, die Rate des Mehrwerts, nur dadurch vergrößert, daß sie den andren Faktor, die Arbeiterzahl, verkleinert. „Dieser immanente Widerspruch tritt hervor, sobald mit der Verallgemeinerung der Maschinerie in einem Industriezweig der Wert der maschinen- mäßig produzierten Ware zum regelnden gesellschaftlichen Wert aller Waren derselben Art wird, und es ist dieser Widerspruch, der wiederum das Kapital, ohne daß es sich dessen bewußt wäre, zur gewaltsamsten Verlängrung des Arbeitstags treibt, um die Abnahme in der verhältnismäßigen Anzahl der exploitierten Arbeiter durch Zunahme nicht nur der relativen, sondern auch absoluten Mehrarbeit zu kompensieren“(429,430).
Heutzutage ,wo die Proportion der Maschinerie im Vergleich zum variablen Kapital viel großer ist, bemerken wir die Verlängerung des Arbeitstags. Wie Marx hat in der dritten Band von Kapital erwähnt, die Erhöhung des Exploitationsgrads der Arbeit sei eine entgegenwirkende Ursache gegen das Gesetz des tendeziellen Falls der Profitrate.

-----------------------------

Wir erwähnen jetzt 2 Definitionen von Marx, die erklären, welche die Entwicklung und die Entwicklung der Widersprüchen. 
„Man sah, daß der Austauschprozeß der Waren widersprechende und einander ausschließende Beziehungen einschließt. Die Entwicklung der Ware hebt diese Widersprüche nicht auf, schafft aber die Form, worin sie sich bewegen können. Dies ist überhaupt die Methode, wodurch sich wirkliche Widersprüche lösen. Es ist z.B. ein Widerspruch, daß ein Körper beständig in einen andren fällt und ebenso beständig von ihm wegflieht. Die Ellipse ist eine der Bewegungsformen, worin dieser Widerspruch sich ebensosehr verwirklicht als löst“(118,119)
Die Entwicklung der Widersprüche einer geschichtlichen Produktionsform ist jedoch der einzig geschichtliche Weg ihrer Auflösung und Neugestaltung“ (512)
„Mit den materiellen Bedingungen und der gesellschaftlichen Kombination des Produktionsprozesses reift sie die Widersprüche und Antagonismen seiner kapitalistischen Form, daher gleichzeitig die Bildungselemente einer neuen und die Umwälzungsmomente der alten Gesellschaft“(526)
Meiner Meinung nach beweist Marx ,dass Kapitalismus trotz seiner immanenten Widersprüche sich selbst nicht zusammenbringt ,  sondern nur durch den Klassenkamf der Arbeiterklasse. Nur dadurch werden die reale Widersprüche aufgehoben. Aber fordert nicht nur die Existenz der Widerspruch ,sondern auch die Reifung deren. 

4 σχόλια:

  1. Kάνω ένα γενικό σχόλιο για τις δύο τελευταίες αναρτήσεις που έχουν να κάνουν με τη βιομηχανία.

    Βέβαια για να είμαστε ακριβείς σύμφωνα με τον Βαζιούλιν μετά την αντίφαση έρχεται το θεμέλιο ,δηλ. η σχέση απόλυτης και σχετικής υπεραξίας και η συσσώρευση. Δεν είναι λοιπόν ότι στην Κεφαλαιοκρατία και άρα στην λογική του Κεφαλαίου δεν υπάρχει θεμέλιο. Απλώς το θεμέλιο δεν εξαφανίζει την αντίφαση αλλά απλώς διαμορφώνει την περαιτέρω μορφή για να κινηθεί αυτή. Άλλωστε αν θυμηθούμε, η αντίφαση υπάρχει ήδη μέσα στο εμπόρευμα ανάμεσα στην αξία και αξία χρήσης που λύνεται με την ανταλλαγή και ύστερα με το χρήμα.Το θέμα είναι όμως ότι η αντίφαση είναι αυτή που όταν ωριμάσει κλονίζει το όλο οικοδόμημα. Με άλλα λόγια όταν μειώνεται το μεταβλητό κεφάλαιο σε σχέση με το σταθερό, προκαλούνται κρίσεις. Έτσι μόνο κατανοούμε και ερμηνεύουμε την ακόλουθη κριτική του Πατέλη στον Χέγκελ ότι "οι πλευρές της θεμελιώδους για την διαλεκτική αντίφασης συμβιβάζονται στο ''θεμέλιο" ώστε να επιτευχθεί η διαιώνιση της ουσίας".

    Δεν καταλαβαίνω γιατί στον Χέγκελ εξαφανίζεται μέσα στο θεμέλιο η αντίφαση. Η εργασία του αρνητικού συνεχίζεται and the show goes on. Το θέμελιο έρχεται σε αντίφαση με τον εαυτό του, με τα είδη του, με το θεμελιωμένο, με τη συνθήκη, κ.ο.κ, και όταν περνάμε στην άμεση ύπαρξη πάλι δεν έχουμε ξεμπερδέψει με την ουσία (την οποία την αντίφαση είχαμε ''θάψει'' στο θεμέλιο), κ.ο.κ.
    Μου φαίνεται πολύ σημαντική η σχέση παρελθόντος-παρόντος-μέλλοντος, και το όλο ζήτημα του καταμερισμού εργασίας. Υποστηρίζω ότι μπορεί να μεταφερθεί σε κάθε παραγωγικό σώμα ανθρώπων πχ έχουμε το πολιτικό μόρφωμα συνεργασίας, εκείνο της σύνδεσης ετερογενών εργασιών, το Κόμμα-εργοστάσιο.
    Με ενδιαφέρει όπως φώτισες το ζήτημα το εξής. Η αυτοματοποίηση ή τάση προς την αυτοματοποίηση της παραγωγής επιφέρει μια σχέση παρελθόντος-παρόντος. Μήπως από εδώ θα μπορούσαμε να βγάλουμε μερικά συμπεράσματα για τη νεωτερική συνείδηση του χρόνου (βιομηχανία) και για την μετανεωτερική (αυτοματοποίηση, και φυσικά ''εξαύλωση'', διανοητικοποίηση της εργασίας που ελέγχει διαδικασίες κλπ).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Γιάννη ως προς το ερώτημά σου γιατί στον Χέγκελ εξαφανίζεται η αντίφαση μέσα στο θεμέλιο απαντάω με βάση τον Βαζιούλιν ως εξής: η αντίφαση είναι η σχέση που κατά βάση όταν ωριμάσει διανοίγει την δυνατότητα για κατάρρευση της ουσίας του ίδιου του αντικειμένου(μέσω βάθεματος κρίσεων,σηπτικών φαινόμενων κτλ)και εμφάνισης μίας νέας ουσίας. Έτσι ένας τρόπος παραγωγής δεν είναι ένα απολύτως κλειστό σύστημα αλλά σχετικώς ανοικτό. Στον Χέγκελ αντίθετα η ώριμη αντίφαση οδηγείται στο θεμέλιο και ποτέ δεν ανατρέπει την ίδια την ουσία. Σε μία λογική ενός συγκεκριμένου αντικειμένου και άρα σε ένα κλειστό-ανοικτό σύστημα η ουσία του μικρότερου όλου(κτπ) συνδέεται με την ουσία του ευρύτερου όλου(κοινωνία ως όλο) και μέσω αυτού και με το ανώτερο επιμέρους όλο(κομμ. κοινωνία). Αντίθετα ο Χέγκελ που δεν έχει συγκεκριμένο αντικείμενο και κτίζει ένα απόλυτο σύστημα δεν μπορεί παρά να έχει μία λογική όπου η ουσία είναι στατική και ενδοσκοπούμενη. Το σύστημα του χέγκελ είναι απολύτως κλειστό και δεν αφήνει περιθώρια για περαιτέρω εξέλιξη ακριβώς γιατί εγκλωβίζει την αντίφαση(την κινητήριο δύναμη της ανάπτυξης) στην αντανάκλαση με τον εαυτό της και μόνο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @Θάνος Λιάπας

    Δεν υπάρχει εξέλιξη, από τη Φύση, στη ψυχολογία, στην φαιν, και τελικά στο Απόλυτο Πνεύμα;

    Στον Βαζιούλιν η λογική ανάλυση της κοινωνίας, από τη σκοπιά του ώριμου, του κομμουνισμού, ''εξωτερικεύεται'' στο ιστορικό κομμάτι, ακολουθεί μια ανιούσα πορεία, και έρχεται και βρίσκεται τον ώριμο κομμουνισμό ως τελευταίο ιστορικό στάδιο, που δεν είναι παρά το ιστορικό αντίστοιχο της κοινωνίας ως οργανικού όλου που είδαμε στη ''λογική'' (μάλιστα, στο λογικό κομμάτι, λεγόταν ότι οι τάξεις, η πολιτική και το δίκαιο δεν αφορούν την ωριμότητα).

    Δεν καταλαβαίνω όλη αυτή την επιχειρηματολογία. Η Ουσία ανατρέπεται από την Πραγματικότητα, και δεν ''παραμένει''. Και τελικά το Απόλυτο τα σαρώνει όλα τα προηγούμενα ως ''νομιζόμενους ορισμούς του Απόλυτου'', η Ιδέα δεν είναι παρά ''η πραγματική κίνηση που καταργεί την υπάρχουσα κατάσταση κατηγοριών''.

    Δεν βλέπω τίποτα ριζικά καινούργιο. Ειδικά αν σκεφτούμε πως το πέρασμα από την κεφαλαιοκρατική στην κομμουνιστική κοινωνία μπορεί στο ''Κεφάλαιο'' του Μάρξ σαν δυνατότητα ανάδυσης μιας νέας ουσίας, αλλά τελικά στην ανάπτυξη του Βαζιούλιν όλα ξαναχωράνε στο Είναι-Ουσία-Έννοια, από λογική και ιστορική (αρχή, πρωταρχική εμφάνιση, διαμόρφωση, ωριμότητα κλπ).

    Σύγκρινε όχι με το ''Κεφάλαιο'' αλλά με την ''Λογική της Ιστορίας'' του Βαζιούλιν. Στον Βαζιούλιν η ''ουσία'' ξεπερνιέται? Δεν νομίζω! Έχει η ''ώριμη'' κομμουνιστική κοινωνία ''ουσία'', μαζί με όλα τα άλλα επίπεδα?

    Η ''Λογική της Ιστορίας'' είναι ''ανοιχτό'' σύστημα? Τί υπάρχει έξω από την λογική της Ιστορίας; Η απάντηση είναι: μόνο η άπειρη κίνηση της ''αυθεντικής ιστορίας της ανθρωπότητας'', δηλαδή η άπειρη κίνηση του ελεύθερου πνεύματος.

    Αν η ώριμη κοινωνία του Βαζιούλιν είναι διαφορετική από του Χέγκελ, δεν εμφανίζει κρίσεις, σήψεις, σηπτικά φαινόμενα; Θα τείνει να διαμορφώσει μια νέα ουσία; Δεν νομίζω. Άπειρη κίνηση προς τα μπροστά, πραγματική ιστορία του ανθρώπου (για αυτήν δεν έχουμε νέα λογική, δηλαδή νέα ουσία).

    Ελπίζω να έκανα σαφές τώρα τί εννοώ.

    Μιλάς για την ουσία σαν να ήταν αυτή στον Χέγκελ η αιώνια και στατική κατηγορία. Πώς προκύπτει αυτό; Ένα σωρό ανώτερες κατηγορίες που την αναιρούν υπάρχουν, και η ίδια η Ιδέα είναι η διαδικασία, η μέθοδος, το γνωρίζειν.





    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Είδες ότι και στον Μαρξ όπως επισήμανα δεν υπάρχει μετά την αντίφαση ανατροπή ουσίας αλλά μετάβαση στο θεμέλιο. Αυτό το συμπέρασμα δεν είναι δικό μου αλλά του βαζιούλιν. Μία επιφανειακή ανάλυση θα έλεγε ότι ο βαζιούλιν αντιφάσκει γιατί από τη μία λεει ότι στο μαρξ έχουμε ανατροπή της ουσίας και από την άλλη μας τα συμφιλιώνει όλα στο θεμέλιο. Γι' αυτό εγώ έκανα την ερμηνεία ότι η ανατροπή της ουσίας έρχεται μόνο στο στάδιο της ώριμης αντίφασης και μάλιστα η ανατροπή έρχεται με εξωτερικό τρόπο. Τότε δεν έχουμε μετάβαση σε πραγματικότητα και έννοια, αλλά και καινούργιο Είναι και καινούργια ουσία. Με άλλα λόγια η ανατροπή είναι και μπρος και πίσω από την ουσία, με την ανατροπή της ουσίας αλλάζει το οργανικό όλο εν γένει. Αυτό ως πρόχειρη απάντηση τα υπόλοιπα εκ του σύνεγγυς

    ΑπάντησηΔιαγραφή