σημειώσεις στη Λογική του Κεφαλαίου(Ποιότητα,Ποσότητα)

Το ακόλουθο κείμενο είναι η παρουσίαση της κίνησης στην μεγάλη σπείρα στο στάδιο του Είναι. Επειδή το κείμενο του βαζιούλιν είναι πυκνό και δυσνόητο σε κάποια σημεία ,ίσως να είναι μάλιστα και κάπως ανεπαρκές στην ανάπτυξή του προσπάθησα να βάλω κάποια δικά μου στοιχεία για τα οποία όμως είμαι επιφυλακτικός.

Το δηλώνω εξ’ αρχής ότι σε σχέση με το ρόλο της εργασίας ως υπόστασης της αξίας δημιουργούνται προβλήματα. Η εργασία ανήκει στην ουσία της κεφαλαιοκρατίας ,παρόλ’ αυτά εμφανίζεται ήδη από εδώ. Ο Βαζιούλιν λέει ότι η εργασία εξετάζεται μόνο στο βαθμό που φαίνεται στο αποτέλεσμα. Άρα δεν εξετάζεται ειδικά. Παρόλ’ αυτά νομίζω ότι και ο ίδιος την χρησιμοποιεί στη Λογική του Κεφαλαίου με τρόπο που σε μπερδεύει. Το ίδιο κάνει και ο Μαρξ αλλά ο Μαρξ δεν μιλά με κατηγορίες λογικής οπότε είναι πιο ελεύθερος ο λόγος. Στον Βαζιούλιν κατέβαλα μεγάλη προσπάθεια για να κατανοήσω πως πρέπει να δούμε την ποσότητα και την μετάβαση στο μέτρο. Ο Βαζιούλιν λέει πχ. ότι η ποσότητα είναι αδιαφορία προς την μέση κοινωνική εργασία. Όμως αυτό παρότι σωστό ,βάζει την κατηγορία της εργασίας ως κριτήριο ποσότητας. Όμως στο επίπεδο που βρισκόμαστε αυτό που πρέπει να φωτίζεται είναι η αδιαφορία του μεγέθους της αξίας προς την μέση αξία. Ως μέση αξία εννοώ την αξία που αντιστοιχεί στην μέση κοινωνική εργασία. Η μέση αξία θα προκύψει μέσα από την ίδια την πορεία της ποσότητας.

Ποιότητα

Αρχικά ο Μαρξ ερευνά την αξία ως ποιότητα. Η αξία είναι αυτό το οποίο αποκαλύπτεται ως κοινό ανάμεσα σε δύο εμπορεύματα τα οποία βρίσκονται σε μία σχέση ανταλλαγής, «η αξία του εμπορεύματος είναι το κοινό που εκφράζεται στην ανταλλακτική σχέση ή στην ανταλλακτική αξία του εμπορεύματος»52.  Η αξία αρχικά παρουσιάζεται ως η άρνηση της αξίας χρήσης ,άρα ως το άπειρο που είναι η άρνηση του πεπερασμένου. Πρόκειται όμως για την κακή απειρία. Στην πραγματικότητα όμως η αξία χρήσης συνυπάρχει με το άπειρο εντός του κόσμου των εμπορευμάτων και συνιστά στιγμή του άπειρου. Έτσι μεταβαίνουμε στην καλή απειρία  όπου το πεπερασμένο συνιστά στιγμή του απείρου. Η αξία τώρα κάθε μεμονωμένου εμπορεύματος είναι τόσο αξία εν γένει όσο και αξία ενός μεμονωμένου εμπορεύματος. Εδώ αντιστοιχεί και η διάκριση της εργασίας σε αφηρημένη εργασία και ωφέλιμη εργασία. Στην σχέση λοιπόν δύο εμπορευμάτων η αξία σχετίζεται με τον εαυτό της στο άλλο της.

Η αξία που συγκροτείται εδώ δεν είναι λοιπόν μεμονωμένη αξία ενός συγκεκριμένου εμπορεύματος αλλά η αξία όπως αυτή προκύπτει μέσα στην απειρία των εμπορευμάτων και άρα αναδεικνύεται ως αφηρημένη αξία που φέρει εντός της ως στιγμή την παρουσία της εντός του συγκεκριμένου εμπορεύματος. Κατ’ αναλογία η ύλη παίρνει διάφορες μορφές, έχει διάφορους τρόπους(σπινοζικά) αλλά στην πραγματικότητα αυτό που κάνει είναι να σχετίζεται με τον εαυτό της.

 Ποσότητα

Η ποσότητα στον Βαζιούλιν αναλύεται μόλις σε 5 γραμμές. Πράγματι ούτε στον Μαρξ η ποσότητα καταλαμβάνει σημαντική θέση. Η πορεία κίνησης της σκέψης στο Κεφάλαιο εξετάζει αρχικά την αξία ως ποιότητα αδιάφορη απέναντι στο μέγεθός της. Στην συνέχεια ο Μαρξ μας πληροφορεί ότι το μέγεθος της αξίας μετράται μέσω της εργασίας και η ίδια η εργασία μέσω του χρόνου εργασίας και ο χρόνος έχει ορισμένες υποδιαιρέσεις σε λεπτά ,ώρες κτλ. Εδώ έχει σημασία να πούμε ότι εξετάζουμε την αξία ως αποτέλεσμα της υπόστασης δηλ. της εργασίας. Με αυτή την έννοια η εργασία δεν μας ενδιαφέρει ειδικώς και κατ’ επέκταση εμείς ακόμα βλέπουμε τις αλλαγές που συντελούνται στην εργασιακή διαδικασία όπως αυτές αντανακλώνται στην αξία. Η ποσότητα λοιπόν της αξίας δεν είναι παρά τα κβάντα της αξίας. Για παράδειγμα τα άπειρα εμπορεύματα ανάγονται σε άπειρα κβάντα αξίας, ό,τι και αν σημαίνει αυτό. Η ποσότητα είναι αδιάφορη προς το όριο και έτσι τα κβάντα αξίας που μπορεί να δαπανηθούν για ένα εμπόρευμα μπορεί να είναι άπειρα.

Κατά τη γνώμη μου η μετάβαση στο μέτρο γίνεται με τον εξής τρόπο: Αν αθροίσουμε όλα τα κβάντα αξίας βρίσκουμε το συνολικό μέγεθος της αξίας. Αυτή είναι η ενότητα. Το πλήθος είναι οι διάφοροι φορείς αξίας. Άρα έχουμε 5α+3α+4α= 12α από την μία πλευρά έχουμε τις επιμέρους ενότητες από την άλλη την ενότητα. Αυτή τώρα η ενότητα αν διαιρεθεί με το πλήθος 3 βρίσκουμε την μέση αξία. Άρα ο λόγος είναι το 12/3 =4 ,όπου 4 ο εκθέτης. Ο εκθέτης εκφράζει την ποιοτική σχέση της ποσότητας με τον εαυτό της. Έτσι μεταβαίνουμε στο μέτρο.