Τα αποσπάσματα είναι παρμένα από το τρίτο κεφάλαιο του τρίτου μέρους της διδασκαλίας περί την Έννοια και έχει τίτλο "Η απόλυτη Ιδέα".
Η Μέθοδος "έχει αναδυθεί στην ύπαρξη ως η έννοια που έχει αυτογνωσία, που έχει για αντικείμενο τον εαυτό της, ως το απόλυτο, τόσο το υποκειμενικό όσο και το αντικειμενικό, κατ' επέκταση ως το καθαρό αντιστοιχείν της έννοιας και της ρεαλιστικής της πραγματικότητας, ως μία ύπαρξη ,που είναι η ίδια η έννοια"(624). "Η μέθοδος είναι λοιπόν η ψυχή και η υπόσταση και καθετί δεν μπορεί να συλλαμβάνεται στην έννοιά του και να γιγνώσκεται στην αλήθειά του παρά όταν είναι τελείως υποταγμένο στη μέθοδο"(625)
Η κίνηση της μεθόδου είναι από το καθολικό και απροσδιόριστο προς το μερικό και προσδιορισμένο και από εκεί ξανά προς την αμεσότητα του ενικού αλλά ως άρνηση της άρνησης. Μάλιστα στην νέα αυτή βάση «η αμεσότητα είναι μόνο μορφή, επειδή αυτή ήταν συνάμα αποτέλεσμα· επομένως ,η προσδιοριστικότητά της ως περιεχόμενο δεν είναι πλέον κάτι που έχει προσληφθεί , αλλά κάτι που έχει παραχθεί και αποδειχτεί»(645).
Η πρώτη σχέση μετάβασης από το καθολικό στο μερικό είναι το αναλυτικό στάδιο, «αν και αυτή η αναφορά ,είναι επίσης συνθετική, ακριβώς επειδή εκείνο, στο οποίο αυτή μεταβαίνει ,είναι το άλλο της»
Η δεύτερη σχέση μετάβασης από το μερικό στο ενικό είναι το συνθετικό στάδιο «επειδή είναι η αναφορά του διαφοροποιημένου όρου ως τέτοιου στον όρο από τον οποίο είναι διαφοροποιημένος» Εδώ έχουμε το στάδιο της ενικότητας. Οι προσδιορισμοί λαμβάνονται «ως απόλυτη αρνητικότητα αυτό είναι το αρνητικό στάδιο της απόλυτης διαμεσολάβησης , η ενότητα ,η οποία είναι η υποκειμενικότητα και η ψυχή»(642)
«Η μέθοδος της αλήθειας όμως, η οποία συλλαμβάνει κατανοητικά το αντι-κείμενο, είναι βέβαια η ίδια, όπως δείξαμε ,αναλυτική, επειδή παραμένει πάντοτε μέσα στην έννοια, αλλά είναι όχι λιγότερο συνθετική, γιατί μέσω της έννοιας το αντικείμενο γίνεται διαλεκτικό και προσδιορίζεται ως άλλο» (645)
Να πούμε εδώ ότι το συγκεκριμένο κεφάλαιο είναι πολύ κρίσιμο για να κατανοήσει κανείς την εγελιανή λογική συνολικά, καθώς μας παρέχει πληροφορίες περί της διαλεκτικής μεθόδου και για την ακρίβεια το κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην διαλεκτική μέθοδο.
Εμείς θέλουμε πολύ σύντομα να δείξουμε μία κομβική διαφορά ανάμεσα στην μαρξιστική μέθοδο και στην εγελιανή.
Στην εγελιανή λογική η σύνθεση γίνεται με "μετάβαση" στο άλλο της έννοιας αλλά εντός της έννοιας. Άλλωστε αν βγει κανείς από την έννοια δεν κάνει πλέον λογική. Από την σκοπιά της παραδοσιακής διάκρισης της Λογικής από τις άλλες επιστήμες ο Χέγκελ είναι άψογος(άσχετα αν αυτή η διάκριση ως απόλυτη είναι αντιδιαλεκτική). Ο Χέγκελ επίσης ορθά αντιλαμβάνεται ότι στο στάδιο που κυριαρχεί η ανάλυση ενυπάρχει και η σύνθεση και το αντίστροφο. Όμως πρόκειται για μία σύνθεση ευνουχισμένη, καθώς είναι εντός της έννοιας.
Αντίθετα η μαρξική λογική είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την γνωστική διαδικασία. Η κίνηση από κατηγορία σε κατηγορία ,που είναι η κίνηση από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο(σύνθεση) φέρει εντός της την αντίστροφη κίνηση(ανάλυση) από το εμπειρικό προς το αφηρημένο. Με άλλα λόγια για να μεταβεί ο Μαρξ από την μία κατηγορία σε μία άλλη ,αναγκαστικά κινείται προς το πραγματικό αντι-κείμενο προεκβάλλοντας την ήδη κεκτημένη γνώση και αναζητώντας σε αυτό την επόμενη κατηγορία. Πρόκειται για μία κίνηση από το γνωστό στο άγνωστο και πάλι στο γνωστό. Εδώ η ανάλυση και η σύνθεση διαφέρουν πραγματικά καθώς η πρώτη έρχεται σε επαφή με το πραγματικό αντικείμενο.
Έτσι η μετάβαση από το Είναι στην Ουσία στο Κεφάλαιο δεν γίνεται μέσω της μονοδιάστατης μετάβασης από την έννοια του Είναι στην έννοια της Ουσίας. Αντίθετα μέσω της ανακάλυψης του γενικού τύπου της κεφαλαιοκρατικής κυκλοφορίας Χ-Ε-Χ΄ αναζητούμε στα πραγματικά εμπορεύματα ένα εμπόρευμα που να μπορεί να υλοποιήσει αυτή την αύξηση του χρήματος μέσα από μία πράξη ανταλλαγής. Μαρξ«Η μετατροπή του χρήματος σε κεφάλαιο πρέπει να εξηγηθεί με βάση τους εσώτερους νόμους της ανταλλαγής εμπορευμάτων, έτσι που σαν αφετηρία να χρησιμεύει η ανταλλαγή ισοδυνάμων…Η μεταμόρφωσή του σε πεταλούδα πρέπει να συντελεστεί μέσα στη σφαίρα της κυκλοφορίας και δεν πρέπει να συντελεστεί μέσα στη σφαίρα της κυκλοφορίας.»
Έτσι έχουμε μία μετάβαση από τις κατηγορίες στο ίδιο το πραγματικό αντικείμενο. Η ανακάλυψη του εμπορεύματος εργασία που έχει ως χρήσιμη αξία του ,όταν καταναλώνεται να παράγει αξία, οδηγεί την σκέψη προς την εξέταση της ουσίας. Έτσι η εργασία δεν ανακαλύφθηκε ως προσδιορισμός της έννοιας του εμπορεύματος, αλλά ως πραγματικό εμπόρευμα. Άρα αν θέλει κανείς να αποτυπώσει ορθά την κίνηση της σκέψης και να συλλάβει τον πραγματικό συνδυασμό της σύνθεσης και της ανάλυσης ,τότε θα πρέπει να εξετάσει τη λογική σε σύνδεση με το πρώτο στάδιο της διαδικασίας της γνώσης. Ειδάλλως η αλληλοείσδυση της ανάλυση με τη σύνθεση είναι κενό γράμμα.
Βέβαια το παράδειγμά μου αλλά και η συγκεκριμένη κριτική στον Χέγκελ ισχύουν υπό την εξής αίρεση. Ότι για να αναπτυχθεί η διαλεκτική λογική απαιτείται συγκεκριμένο αντικείμενο έρευνας. Με άλλα λόγια οι κατηγορίες της Λογικής για να αποκαλυφθούν πρέπει να συνδυασθούν με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο.
Αλλά τότε υπάρχει διαλεκτική Λογική εν γένει; Και αν ναι ποιά είναι αυτή; Είναι η λογική του Κεφαλαίου; Αλλά τί σημαίνει εν γένει; Ότι μπορεί να εφαρμοστεί παντού; Αλλά τότε δεν πέφτουμε στον φορμαλισμό; Αλλά αν αλλάζει ανάλογα με το αντικείμενο ,τότε τί είδους εν γένει είναι; Μήπως ανάλογα με την συνθετότητα του αντικειμένου εμπλουτίζεται και η διαλεκτική εν γένει(πχ. η λογική της ιστορίας πιο σύνθετη από τη λογική του κεφαλαίου); Αλλά αυτό πρέπει μόνο συγκεκριμένα να το αποδείξει κάποιος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου