Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2012

Spezifisches Quantum-Ειδικό(ή προσδιορισμένο) κβάντο


Μελετάω το μέτρο της μεγάλης Λογικής γιατί με ενδιαφέρει η σύγκριση της μετάβασης από το Είναι στην Ουσία στον Χέγκελ και στον Μαρξ(μετατροπή του χρήματος σε κεφάλαιο). Το Μέτρο στην μεγάλη Λογική παρουσιάζει δυσκολίες γιατί κατά βάση τα παραδείγματα του Χέγκελ προέρχονται από τις φυσικές επιστήμες. Ιδίως στο Realer Mass, κάνει λόγο σε θεωρίες της χημείας που είναι ξεπερασμένες σήμερα(θεωρία της εκλεκτικής συγγένειας). Στα ακόλουθα ποστ θα παραθέτω την μελέτη των επόμενων κεφαλαίων του Μέτρου και ας ελπίσουμε ότι μέχρι τα χριστούγεννα θα το έχω παρουσιάσει ολόκληρο.
Φυσικά παρότι έχω μία εποπτεία περί όλου του Μέτρου ,υπάρχει το πρόβλημα ότι μπορεί κάποια από αυτά που αναφέρω να μην είναι ορθά λόγω του ότι δεν έχω κατανοήσει τον μηχανισμό της λογικής του μέτρου στο βάθος που της αναλογεί. Ελπίζω κάποια στιγμή να επιστρέψω σε αυτά πιο ώριμος και να τα διορθώσω...

ΠΟΣΟΤΗΤΑ(ακροτελεύτεια παράγραφος της ποσότητας)

 Η μετάβαση από την ποσότητα στο μέτρο(320)
«Το κβάντο τιθέμενο σύμφωνα με την έννοιά του έχει μεταβεί σε έναν άλλο προσδιορισμό». Η πρώτη διατύπωση που δίνεται για το μέτρο είναι κάπως τεχνική καθώς μας λέει ότι ο προσδιορισμός(Bestimmung) του κβάντου είναι τώρα επίσης η προσδιοριστικότητα(Bestimmtheit). Η δεύτερη διατύπωση που δίνεται στην ίδια πρόταση είναι ότι έχουμε μία μετάβαση από το καθαυτό Είναι(Ansichsein) στο προσδιορισμένο Είναι(dasein)[1]. Το Dasein στην Ποιότητα ,ήταν εκείνο που έχει εντός του ,τόσο το Είναι όσο και το μη-Είναι. Έτσι κατ’ αναλογία το μέτρο είναι εκείνο που έχει εντός του την ποσότητα και την ποιότητα. Ένα ερώτημα που μπαίνει είναι το εξής: δεν είναι ιδεαλισμός να πούμε ότι η ποσότητα παράγει ξανά με την αυτοσχεσία της την ποιότητα; Κατά τη γνώμη μου εδώ φαίνεται ο ιδεαλισμός του Χέγκελ. Η ποιότητα δεν παράγεται από την ποσότητα. Αντίθετα η σκέψη από την ποσότητα ως πλευρά του αντικείμενου μεταβαίνει στην εξέταση της ποιότητας στην σχέση της με την ποσότητα.Στον Χέγκελ που η διαδικασία σύλληψης του πραγματικού ταυτίζεται με την γένεση του πραγματικού, η ποιότητα πρέπει να παραχθεί από την ποσότητα ,σε μία εμμενή διαδικασία, μονόπλευρης ανάβασης από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο. Στον Μαρξ η σύνδεση ποιότητας-ποσότητας ,γίνεται με την μεσολάβηση σε υπηγμένη μορφή της αντίστροφης διαδικασίας από το συγκεκριμένο προς το αφηρημένο. Έτσι η μετάβαση στο μέτρο δεν είναι μία εννοιακή μετάβαση αλλά μία πραγματική μετάβαση (που συλλαμβάνεται εννοιακά) σε άλλες πιο σύνθετες πτυχές του πραγματικού αντικειμένου.
Το κβάντο ως κβάντο εντός της ποσότητας ήταν εξωτερικότητα και αδιαφορία. Τώρα όμως  αυτή η εξωτερικότητα διαμεσολαβείται από το ίδιο το κβάντο, το κβάντο αυτό-αναφέρεται και στην αυτοαναφορά του αυτή αποκτά ποιότητα. Το ίδιο το κβάντο πλέον φέρει ως «στιγμή» του την ποιότητα. Η Ποσότητα παρουσιάστηκε ως συνεχές και διακεκριμένο μέγεθος στο πρώτο κεφάλαιο. Στην πραγματικότητα το κβάντο στην μετάβασή του στο μέτρο συνιστά το συνεχές και διακεκριμένο, απλώς το τώρα η στιγμή του διακεκριμένου, είναι πλέον η ποιότητα.
Ανάμεσα στην ποιότητα και την ποσότητα υφίσταται μία διπλή άρνηση. Από την μία η ποσότητα είναι «η αλήθεια της ποιότητας» και από την άλλη η ποσότητα «στην αλήθεια της» είναι «η εξωτερικότητα που επιστρέφει στον εαυτό της, μη ούσα πλέον αδιάφορη», δηλ. επιστρέφει ως άρνηση του εαυτού της στην ποιότητα. Όμως η επιστροφή αυτή ως άρνηση της άρνησης είναι ποιοτική ποσότητα ,το μέτρο. «Για να τεθεί η ολότητα, απαιτείται μία διπλή μετάβαση, όχι μόνο η μετάβαση από την μία προσδιοριστικότητα στην άλλη, αλλά εξίσου η μετάβαση από αυτή την άλλη στην πρώτη, η επιστροφή σε αυτήν».
Στην ίδια παράγραφο ο Χέγκελ μας δίνει περαιτέρω ενδιαφέρους επεξηγήσεις για την σχέση ποιότητας-ποσότητας. Μας λέει λοιπόν ότι στην πρώτη μετάβαση(από την ποιότητα στην ποσότητα) «η ταυτότητα των δύο είναι παρούσα αρχικά μόνο καθ’ εαυτή». Τί σημαίνει καθ’ εαυτή; Ότι «η ποιότητα περιλαμβάνεται στην ποσότητα, αλλά η τελευταία είναι ακόμα μόνο μία μονόπλευρη προσδιοριστικότητα». Η επιστροφή στην ποιότητα τώρα καταδεικνύει ότι η ποσότητα περιλαμβάνεται εξίσου στην ποιότητα. Εδώ παρατηρούμε ότι ο Χέγκελ λόγω των πλεονεκτημάτων που του δίνει η διαλεκτική μέθοδος,αντιλαμβάνεται ορθά την σχέση ποιότητα-ποσότητας. Πράγματι η μετάβαση της σκέψης από την ποιότητα στην ποσότητα, δεν σημαίνει διαγραφή της ποιότητας, καθώς η ποσότητα είναι πάντα ποσότητα τινός. Έτσι πρόκειται για την εξέταση της ποιοτικής ποσότητας από την σκοπιά της ποσότητας(εδώ η σχέση μένει στο φόντο, στο backround και κυριαρχεί η εξέταση της μίας πλευράς). Αντίθετα στο μέτρο πρόκειται για την εξέταση πλέον της ίδιας της σχέσης της ποιοτικής ποσότητας. Εξαιτίας όμως του ότι το αντικείμενο της Λογικής είναι το απόλυτο, το άνευ όρων(unbedingbar) δημιουργείται το ανυπέρβλητο πρόβλημα του ότι η ποιότητα εν γένει σαν κενό γράμμα δεν μπορεί να θέσει τους όρους της εντός της ποσότητας. Μόνο μία προσδιορισμένη ποιότητα θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως ανηρημένη εντός μίας επίσης προσδιορισμένης ποιότητας.
Στην σχέση 6/2 έχουμε το κβάντο το οποίο σχετίζεται με τον εαυτό του. Αυτή η σχέση των μερών παρότι εξωτερική, έχει μία σταθερότητα στον εκθέτη ,η οποία ορίζεται ως ποιοτική σχέση. Έτσι έχουμε την σχέση(εξωτερική ακόμα) της ποσότητας με την ποιότητα, το μέτρο. Από αυτή την άποψη το κβάντο προηγείται το μέτρου, καθώς το μέτρο προέρχεται από τον αυτοσχετισμό του κβάντου. Ο αυτοσχετισμός του κβάντου είναι  ο λόγος ,που είναι το τελευταίο κεφάλαιο της ποσότητας.
ΜΕΡΟΣ 3

ΜΕΤΡΟ


ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ(ποιοτική ποσότητα ως κάτι άμεσο)

Το πρώτο κεφάλαιο του μέτρου ανήκει στον μηχανισμό ,ο οποίος χαρακτηρίζεται από νόμους. Ο μηχανισμός περιέχει εντός του την αφηρημένη ύλη. «Οι ποιοτικές διαφορές αυτής της ύλης είναι ουσιαστικά ποσοτικής φύσης· ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι τίποτα από απλές εξωτερικότητες, και πλήθος από ύλες, μάζες, η ένταση του βάρους είναι προσδιορισμοί οι οποίοι είναι εξίσου εξωτερικοί και έχουν την δική τους προσδιοριστικότητα στο ποσοτικό στοιχείο». Ένα παράδειγμα είναι ο τρίτος νόμος του Κέπλερ[2] στον οποίο η ποσοτική αναλογία των δύο αφηρημένων υλών διαμορφώνει την ποιοτική τους σχέση.Στο πραγματικό μέτρο που είναι το δεύτερο κεφάλαιο του μέτρου ο χώρος και ο χρόνος δεν εξαφανίζονται αλλά «υπάγονται πια σε άλλους προσδιορισμούς και δεν σχετίζονται μεταξύ τους μόνο σύμφωνα με τον δικό τους εννοιακό προσδιορισμό»[345].  Το πραγματικό μέτρο περιλαμβάνει τα χημικά μέτρα τα οποία είναι συγκεκριμένα πράγματα

Α. Το ειδικό(spezifische) κβάντο(ποσό)(330-333)

Άμεσο μέτρο

Στο υποκεφάλαιο «Το ειδικό Κβάντο» οι βασικές κατηγορίες που αναφέρονται είναι οι εξής: (άμεσο)μέτρο,μέγεθος[3], (bestimmte ή spezifisches ή άμεσο)κβάντο, προσδιοριστικότητα καθ’ εαυτή, Dasein, Existenz, Κάτι(Etwas), Κλίμακα(Maßstab), Sache(θέμα, Πράγμα), Ding(πράγμα).
1. Είδαμε ήδη ότι το μέτρο είναι η αυτο-σχεσία του κβάντου(η πιο αναπτυγμένη κατηγορία της ποσότητας[4]), άρα η αυτοσχεσία της ίδιας της ποσότητας(ή μεγέθους) εν γένει. Κατά βάση ο Χέγκελ χρησιμοποιεί την κατηγορία του κβάντου και του μεγέθους με δύο τρόπους: από την μία, για να υποδηλώσει το στοιχείο της αδιαφορίας και εξωτερικότητας που συνεχίζει να υφίσταται(όμως εντός του άμεσου μέτρου πλέον), από την άλλη, εννοώντας το κβάντο, ως συνώνυμο του μέτρου, δηλ. ως αυτοσχετιζόμενο, που φέρει εντός του σε ενότητα τόσο την αδιαφορία όσο και την ποιότητα. Το τελευταίο δεν είναι παρά το «ειδικό κβάντο»(ή αλλιώς η προσδιοριστικότητα καθ΄εαυτή) που είναι και ο τίτλος του υποκεφαλαίου.
Η ποιοτική ποσότητα, δηλ. το μέτρο στο πρώτο αυτό στάδιο είναι άμεση. Το άμεσο σημαίνει ότι οι δύο πλευρές του μέτρου σχετίζονται μεν ,έχουν όμως μία εξωτερική σχέση. Έτσι οι πλευρές του μέτρου είναι επίσης άμεσες «ως ένα άμεσο μέτρο αυτό είναι ένα άμεσο κβάντο και γι’ αυτό κάποιο προσδιορισμένο(bestimmte) κβάντο· εξίσου άμεση είναι η ποιότητα που ανήκει σε αυτό(ενν. το κβάντο)». Στο μέτρο οι πλευρές βρίσκονται σε μία σχέση ενότητας με «διαφορά»(“unterschieden”). Μάλιστα ακριβώς η αμεσότητα των πλευρών θα μας οδηγήσει μέσω της τρίτης παραγράφου του παρόντος κεφαλαίου στην επόμενη κατηγορία του προσδιορίζοντος μέτρου.
Ο Χέγκελ μας λέει ότι „Alles, was da ist, hat ein Maß“, δηλ. «ό,τι υπάρχει, έχει ένα μέτρο». Ακολουθεί μία πρόταση στην οποία περιλαμβάνονται 3 κατηγορίες, των οποίων πρέπει να ερμηνεύσουμε το περιεχόμενο και την σχέση τους «Alles Dasein hat eine Größe, und diese Größe gehört zur Natur von Etwas selbst», «Κάθε προσδιορισμένο Είναι έχει ένα μέγεθος, και εκείνο το μέγεθος ανήκει στην φύση του ίδιου του Κάτινος». Έχουμε ήδη δει ότι ο Χέγκελ θεωρεί την μετάβαση από την ποσότητα στο μέτρο ως την μετάβαση από το καθ’ εαυτό Είναι προς το προσδιορισμένο Είναι[320]. Όταν λοιπόν ο Χέγκελ κάνει λόγο για προσδιορισμένο Είναι στην παραπάνω πρόταση εννοεί το μέτρο. Έτσι το μέτρο έχει από την μία ένα μέγεθος(με την έννοια της εξωτερικότητας) ,το οποίο όμως μέγεθος ανήκει στην φύση του Κάτινος. Με την κατηγορία του Κάτινος ο Χέγκελ εννοεί την ποιότητα. Έτσι λίγες γραμμές παρακάτω περιγράφοντας την ενότητα του Κάτινος με το μέγεθος λέει «Το Κάτι δεν είναι αδιάφορο προς το μέγεθος…αλλά η αλλαγή του μεγέθους αλλάζει την ποιότητά του». Το κβάντο είναι «από δω και στο εξής ο προσδιορισμός του πράγματος»[5].
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι υπάρχει μία απλοϊκή ερμηνεία του εγελιανού μέτρου, με βάση την οποία το τελευταίο υποδηλώνει μόνο την μετάβαση της ποσότητας στην ποιότητα. Αυτή η μετάβαση είναι κομβική αλλά δεν είναι η μοναδική πλευρά του μέτρου. Μάλιστα ο Χέγκελ κάνει λόγο για αυτήν ήδη από το πρώτο κεφάλαιο ως στιγμή του ειδικού κβάντου. Λέει λοιπόν ότι «η μεταβολή του μεγέθους αλλάζει και την ποιότητα του Κάτινος». 
Η αναφορά του Χέγκελ στην κλίμακα, είναι κατά τη γνώμη μας μία παρέκβαση από την κεντρική αρτηρία ανάπτυξης του κειμένου. Παίζει ένα ρόλο παρόμοι με τις παρατηρήσεις που υπάρχουν παντού στην λογική. Ο Χέγκελ θέλει μέσω αυτής της παρέκβασης να διαλύσει την σύγχυση που υπάρχει ανάμεσα στην κλίμακα και στο μέτρο, καθώς οι περισσότεροι ταυτίζουν την κλίμακα με το  το μέτρο με συνέπεια να υποβαθμίζουν το δεύτερο. Η κλίμακα είναι η συνήθης χρήση του ειδικού κβάντου(ή άμεσου μέτρου) ως μέτρου ενός εξωτερικού προς αυτό πράγματος . Ας δούμε την διατύπωση «Ένα μέτρο(Maß), με την συνήθη έννοια της κλίμακας(Maßstab), είναι ένα κβάντο ,το οποίο αυθαίρετα εκλαμβάνεται ως η ενότητα προσδιορισμένη καθ’ εαυτή ως ενάντια σε ένα εξωτερικό πλήθος». Εδώ το μέτρο, το κβάντο και η ενότητα προσδιορισμένη καθ’ αυτή σημαίνουν ένα και το αυτό, δηλ. το ειδικό κβάντο ή αλλιώς το αυτοσχετιζόμενο κβάντο. Έτσι εδώ ο Χέγκελ δεν αναφέρεται στην σχέση των πλευρών στο εσωτερικό του μέτρου αλλά στην σχέση του ίδιου του μέτρου απέναντι σε ένα εξωτερικό πράγμα. Μόνο μέσα από αυτό το πρίσμα γίνονται κατανοητές οι επόμενες δύο προτάσεις «τέτοια ενότητα μπορεί να είναι προσδιορισμένη καθ’ εαυτή όπως ένα πόδι ή κάποιο άλλο αυθεντικό μέτρο· στο βαθμό ,όμως που χρησιμοποιείται ως το κλίμακα για άλλα πράγματα(Dinge) ,είναι στη σχέση της με αυτά μόνο ένα εξωτερικό μέτρο, όχι το αυθεντικό τους μέτρο». Έτσι εδώ δεν γίνεται λόγος για την εξωτερική σχέση των πλευρών του μέτρου(κάτι που θα συνδεόταν με την κεντρική αρτηρία της ανάλυσης) αλλά για την εξωτερική σχέση του μέτρου ως «ολότητα» [320], δηλ. ως σχέση ποιότητας και ποσότητας με «άλλα πράγματα».
Ας δούμε ένα παράδειγμα: Ο χρόνος είναι ένα κβάντο(ένα μέγεθος) ,το οποίο στον αυτοσχετισμό του αποκτά ποιοτικές στιγμές(δευτερόλεπτα, λεπτά, ώρες κ.ο.). Φυσικά η σχέση ποσότητας και ποιότητας εντός του άμεσου μέτρου είναι εξωτερική και γι ‘αυτό οι ποιοτικές στιγμές του χρόνου δεν είναι εσωτερικά συνδεδεμένες με τις ποιοτικές. Άρα ο χρόνος είναι καλό παράδειγμα για το άμεσο μέτρο. Στον Μαρξ η αξία μετράται με βάση τα κβάντα εργασίας που αποκρυσταλλώνονται στο προϊόν. Το μέτρο της εργασίας είναι ο χρόνος. Η κλίμακα του χρόνου(δηλ. η κλίμακα του μέτρου) είναι οι υποδιαιρέσεις του σε λεπτά, ώρες κτλ. Η κλίμακα αυτή είναι καθαρά συμβατική και όταν εφαρμόζεται στην μέτρηση της εργασίας η σχέση της είναι εξωτερική με το πράγμα που μετράει. Οι περισσότεροι όμως ταυτίζουν την κλίμακα με το ίδιο το μέτρο. Αυτό κατά τη γνώμη μου θέλει να καταδείξει εδώ ο Χέγκελ. Έτσι οι περισσότεροι αγνοούν την πραγματική φύση του μέτρου. Όμως στην σχέση εργασίας –χρόνου εργασίας γίνεται από τον Μαρξ ξεκάθαρη διάκριση ανάμεσα στο μέτρο και στην κλίμακα του μέτρου. Η κλίμακα είναι κάτι συμβατικό ,ενώ η σχέση μέτρου και εργασίας στο σύστημα της εμπορευματικής(κατά βάση κεφαλαιοκρατικής) παραγωγής είναι εγγενής. Βέβαια ο Μαρξ κάνει λόγο για την μέση κοινωνική εργασία και όχι για οποιαδήποτε εργασία, οπότε η εργασία ως μέγεθος είναι προσδιορισμένη .Αντίθετα η σχέση του χρόνου εργασίας με την καλλιτεχνική δημιουργία δεν είναι εγγενής και άρα είναι εξίσου αυθαίρετη με το να μετράμε την απόσταση σε πόδια ή σε μέτρα κτλ.
Επιστρέφουμε τώρα στην κύρια αφήγηση του υποκεφαλαίου ,που είναι η σχέση των πλευρών του άμεσου μέτρου. Εδώ η πρώτη πρόταση(«Das unmittelbare Maß ist eine einfache Größenbestimmung», «Το άμεσο μέτρο είναι ένα απλός προσδιορισμός του μεγέθους») δεν είναι κατά τη γνώμη μας κατανοητή παρά μόνο αν εκλάβουμε εδώ το μέγεθος ως το αυτό-σχετιζόμενο κβάντο και όχι απλά ως το μέγεθος, ως καθαρή ποσότητα. Η δεύτερη πρόταση της παραγράφου μας επεξηγεί κάπως περισσότερο τι πάει να πει άμεσο μέτρο:«Αλλά κάθε ύπαρξη[6] έχει το μέγεθος που απαιτείται για να είναι ό,τι είναι και για να έχει γενικά προσδιορισμένο Είναι». Εδώ για πρώτη φορά εμφανίζεται η λέξη ύπαρξη, η οποία κατά τη γνώμη μας είναι ισοδύναμη της λέξης πράγμα. Το μέγεθος(όχι με την έννοια της αυτοσχετιζόμενης «ολότητας» αλλά ως πλευρά της «ολότητας») λοιπόν συνδέεται με την ίδια τη φύση της ύπαρξης(ή του πράγματος).
Το υπόλοιπο μέρος του πρώτου τμήματος καθώς και το δεύτερο τμήμα του Α υποκεφαλαίου(«Το ειδικό Κβάντο) δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες.
2. Στην παράγραφο αυτή δεν έχουμε κατά βάση εξέλιξη στην σχέση των πλευρών του μέτρου. Είναι πιο πολύ επεξηγηματική των προηγούμενων λεχθέντων και δίνει και 2 παραδείγματα από την αρχαιότητα ,για το πώς οι αρχαίοι είχαν συλλάβει την «αντιφατική» αλλά αδιαχώριστη σχέση ποιότητας-ποσότητας.
Στην αρχαία Ελλάδα ακριβώς αυτή η αντιφατική σχέση εντός του μέτρου είχε ήδη γίνει αντιληπτή και υπήρχαν και παραδείγματα όπως αυτό της «φαλάκρας» και του «σωρού». Αν δηλ. αφαιρέσεις μία τρίχα από το κεφάλι ή μία πέτρα από το σωρό ,τότε η ποιότητα δεν αλλάζει. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας αφαίρεσης κάθε φορά ενός κβάντου , αποκαλύπτεται η ποιοτική μεταβολή. Η έκπληξη της κοινής συνείδησης που ενώ αμέριμνη έβλεπε την ποσότητα να αλλάζει και ξαφνικά εμφανίστηκε μπροστά της ένας άγνωστος δεν είναι παρά η επιβεβαίωση της μονομερούς σύλληψης της ποσότητας(ως αδιάφορου ορίου και μόνο). Όμως «αυτή η παραδοχή κατατροπώνεται από την αλήθεια στην οποία οδηγείται, δηλ. ότι η ποσότητα είναι μία στιγμή του μέτρου και είναι συνδεδεμένη με την ποιότητα».

3. Εδώ για ακόμα μία φορά ο Χέγκελ επαναλαμβάνει τις δύο όψεις του κβάντου, από τη μία το κβάντο ως αδιάφορο όριο(κβάντο της ποσότητας) και από την άλλη ως αυτο-σχετιζόμενο και ποιοτικό(ειδικό κβάντο). «Και οι δύο πλευρές είναι οι προσδιορισμοί του μεγέθους(εννοώντας το ειδικό μέγεθος Θ.Λ.) ενός και του αυτού πράγματος».
Η μετάβαση στο προσδιορίζον μέτρο(Spezifizierendes Maß) πραγματοποιείται μέσω των δύο τελευταίων προτάσεων του τρίτου και τελευταίου μέρους του «ειδικού κβάντου». Το μέτρο είναι μία αμεσότητα, όπου όπως προαναφέραμε οι πλευρές του είναι επίσης άμεσες. Το βασικό που πρέπει εδώ να κατανοήσουμε ,γιατί αλλιώς δεν γίνεται αντιληπτή η περαιτέρω πορεία είναι ότι πλέον το μέτρο διασπάται σε 2 υπάρξεις. Η μία ύπαρξη είναι η ποιότητα(ή «μέγεθος προσδιορισμένο καθ’ εαυτό») και η άλλη είναι η μεταβλητή εξωτερική πλευρά. Σύμφωνα με την διατύπωση του Χέγκελ η ύπαρξη του μέτρου είναι η πλευρά του μεγέθους προσδιορισμένο καθ΄εαυτού. Αυτό σημαίνει ότι πλέον το μέτρο ταυτίζεται με την ποιότητα και προσδιορίζει την ποσότητα. Έτσι η ύπαρξη του μέτρου «τότε συμπεριφέρεται ενάντια στην ύπαρξη της εξωτερικής, μεταβλητής πλευράς με το να αίρει την αδιαφορία της· αυτή είναι ένα προσδιορίζον μέτρο».




[1] Η αγγλική μετάφραση μεταφράζει το Dasein ως ύπαρξη(Existence) και όταν ο Χέγκελ λίγο παρακάτω θα χρησιμοποιήσει την γερμανική λέξη Existenz, ο di Giovanni θα τη μεταφράσει ως συγκεκριμένη ύπαρξη(concrete existence). Κατά τη γνώμη και χωρίς να μπαίνω στην ουσία του κάθε όρου, η μετάφραση ως προσδιορισμένο είναι ,είναι αφενός πιο κοντά στο γερμανικό πρωτότυπο και αφετέρου πιο κατανοητή. Το Sein ως καθαρό ,απροσδιόριστο Είναι ,γίνεται da-sein , δηλαδή εδώ-Είναι· το εδώ-Είναι υποδηλώνει ακριβώς ένα συγκεκριμένο,προσδιορισμένο Είναι. Έτσι γίνεται εμφανής η διαφορά και η μετάβαση από την πιο αφηρημένη κατηγορία ,προς την πιο συγκεκριμένη. Ο όρος ύπαρξη είναι η μετάφραση του Dasein  στα λεξικά και προφανώς στην καθομιλουμένη γερμανική η λέξη αυτή νοείται ως «ύπαρξη». Αλλά εδώ νομίζω ότι είναι σαφές ότι ο Χέγκελ θέλει να παίξει με την ομοιότητα  Sein-dasein και επιπλέον δεν είναι κάτι σπάνιο το φιλοσοφικό λεξιλόγιο να διαφέρει στις αποχρώσεις από το καθημερινό λεξιλόγιο.  
[2] «Τα τετράγωνα των χρόνων των αστρικών περιφορών των πλανητών είναι ανάλογα των κύβων της μέσης απόστασης αυτών από τον Ήλιο»
[3] Το στάδιο της ποσότητας έφερε ως τίτλο τον όρο «μέγεθος»(Größe). Άρα το μέγεθος είναι εναλλακτική διατύπωση για την ποσότητα. Ιδού τι αναφέρει για το μέγεθος ο Χέγκελ«Αυτός ο ορισμός είναι ελαττωματικός κατά το ότι περιέχει αυτό που οφείλει να ορίσει μπορεί όμως να χρησιμεύσει στο να δείξει ότι η κατηγορία του μεγέθους έχει τεθεί ως μεταβλητή και αδιάφορη, έτσι ώστε μολονότι  μεταβάλλεται με μια αυξανόμενη έκταση ή ένταση, το πράγμα — π.χ. ένα σπίτι — δεν παύει να είναι σπ,ίτι, το κόκκινο δεν παύει να είναι κόκκινο.»(233 Εγκυκλ.)Σχεδόν τα ίδια αναφέρει για το μέγεθος στην πρώτη παρατήρηση της ποσότητας στην Μεγάλη Λογική(175,176)
[4] «Το ποσόν φτάνει την ανάπτυξη του και τον πλήρη  προσδιορισμό του ως αριθμός»Εγκυκλοπαίδεια σελ. 236
[5] Στην αγγλική μετάφραση ο di Giovanni επιλέγει την φράση «Bestimmung der Sache» να την μεταφράσει με αόριστο άρθρο «determination of a thing». Η επιλογή αυτή δεν είναι  «αθώα» αλλά υποδηλώνει ότι επεμβαίνοντας ερμηνευτικά στο κείμενο θέλει να δείξει στον αναγνώστη ότι εδώ το Sache δεν χρησιμοποιείται με την τεχνική έννοια αλλά ως συνώνυμο του Ding. Προς επίρρωση αυτής της θέσης θα δούμε ότι λίγο παρακάτω σε μία παρόμοια φράση ο Χέγκελ θα χρησιμοποιήσει την λέξη Ding. Κατά τη γνώμη μας ο di Giovanni  ορθά εν προκειμένω ταυτίζει το Sache με το Ding.
[6] Existierende στο πρωτότυπο. Ο di Giovanni το μεταφράζει συγκεκριμένη ύπαρξη. 

3 σχόλια:

  1. Πολλά μπράβο για την ανάρτηση (το Είναι από τη Μεγάλη Λογική μας είναι απρόσιτο προς το παρόν στα ελληνικά).

    Για μέτρο και κλίμακα: από μία ντελεζιανή-μπερξονική σκοπιά, είναι η διαφορά της ''διάρκειας'' με τον χρόνο της ''διάνοιας'' ή μαθηματικό χρόνο. Ο δεύτερος είναι κοινωνική σύμβαση και έχει υποδιαιρέσεις (κλίμακα όπως λες), ενώ η ''διάρκεια'' είναι βιωμένος χρόνος ως ''εντασιακή'' χρονική ενότητα (ο μαθηματικός χρόνος συνδέεται με την έκταση, για αυτό λένε ότι είναι ''χωρικός'' χρόνος, ο χρόνος υπό το πρίσμα του χώρου-έκτασης).
    Έχουμε πχ μια διαφορά της διάρκειας της εργάσιμης μέρας και του κοινωνικά αναγκαίου χρόνου αφηρημένης ανθρώπινης εργασίας (Μέτρο αφηρημένης ανθρώπινης εργασίας), από τον ''εκτατικό'', μαθηματικό χρόνο (υπολογισμός σε ώρες, λεπτά κλπ). Αυτός ο δεύτερος χρόνος-ο ωρολογιακός, το ρολόι εισάγεται μαζικά στον καπιταλισμό-είναι ταυτόχρονα η χρονική πειθαρχία στο Κεφάλαιο (βλ. πρώτους μισθωτούς εργαζομένους που σπάγαν τα ρολόγια από την οργή τους).

    Ενδιαφέρον έχει που στη Μικρή Λογική ο Χέγκελ λέει πως κάθε υλισμός ξεκινά από την ποσότητα ενώ ο ίδιος ξεκινά από την ποιότητα. Ο Ντελέζ πχ ως υλιστής ξεκινά από την ποσότητα, αλλά και τη ''διαφορά''. Η διαφορά είναι το αντίστοιχο ''όριο'' του Χέγκελ, το πλέον καθοριστικό στοιχείο στον ποιοτικό προσδιορισμό (κάθε προσδιορισμός είναι άρνηση του Σπινόζα, στην προέκτασή του).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. @Oνειρμός

    Ενδιαφέρον έχει επίσης ό,τι λέει ο Χέγκελ για την ταχύτητα (δεν το έχω εύκαιρο, στα αγγλικά το έχω δει, νομίζω κάπου στο ''μέτρο''), και η σύνδεση που έχει κάνει ο Λεφέβρ με το concept του ''ρυθμού''.

    Κάτι τελευταίο όσον αφορά την κλίμακα: η σύμβαση της κλίμακας απαιτεί ένα Κράτος και γενικά έναν εξωοικονομικό καταναγκασμό. Έχουμε δλδ την εμφάνιση του Κράτους μέσα στο νόμο της αξίας, τη στιγμή της κλίμακας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ξέχασα, τα περί 6/3 κλπ δεν σου θυμίζουν πολύ ποσοτικές σχέσεις αναλογίας μεταξύ των εμπορευμάτων, ανταλλακτική αξία; Μάλιστα ο ίδιος ο Χέγκελ αναφέρεται σε ''αξία'' ως ποιοτική σχέση-σταθερά των ποσοτικών σχέσεων, όπως γράφεις.

    Εφιστώ όπως και παλιότερα την προσοχή στο ζήτημα της ''αριθμοποίησης'' ως απαραίτητο για το πέρασμα από την ποιότητα στο ποιοτικό ποσόν και τελικά στο Μέτρο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή