Τετάρτη 2 Ιανουαρίου 2013

Ρωμιοσύνη




Ρωμιοσύνη (1-3)

(4-7)





Μετά από 10ήμερη αποτοξίνωση από το ίντερνετ στο χωριό μου και συνάμα ως πρώτη μέρα του χρόνου ,δεν μου πάει η καρδιά να ξεκινήσω με τα βαριά. Επέλεξα λοιπόν την απαγγελία από τον ίδιο τον Ρίτσο της "Ρωμιοσύνης" με συνοδεία την κιθάρα του Νότη Μαυρουδή. 

Λένε και φαντάζει κοινότοπο ότι "ό,τι στερείσαι το ποθείς". Τα κοινότοπα αποφθέγματα συνήθως τυγχάνουν επιφανειακής πρόσληψης και αντιμετωπίζονται ως "οικεία". Το οικείο όμως, όπως έλεγε και ένας σοφός, δεν σημαίνει ότι είναι και εγνωσμένο. Θα έλεγα όμως ότι για τον απλό άνθρωπο(τον μη επιστημονικά σκεπτόμενο) δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία το εγνωσμένο ,αλλά αυτό που μετράει είναι το βιωμένο. Προσωπικά θεωρώ ότι πέρασα σχεδόν απευθείας από το οικείο στο βίωμα. Στην Γερμανία ένιωθα μία ίσως και αφελή περηφάνεια για την Ελλάδα, τον Έλληνα ,την πατρίδα... Για έναν κομμουνιστή όμως οι λέξεις αυτές είναι φορτωμένες με πολύ μεταφυσική και πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός.

 Ο Ρίτσος είναι πρωτοπόρος λοιπόν γιατί στην πραγματικότητα γράφει ένα ποίημα στο οποίο η πατρίδα και ο λαός της βαδίζουν χέρι ,χέρι. Ο Ρίτσος λύνει στο επίπεδο της "παράστασης" ένα θέμα που οι θεωρητικοί οφείλουν να λύσουν στο επίπεδο της έννοιας και του λόγου. Κατά τη γνώμη μου και ίσως αυτή είναι μία από τις "μαγείες" της ποίησης ο Ρίτσος δεν χρειάστηκε να λύσει θεωρητικά ζητήματα για να γράψει το ποίημα. Ως κομμουνιστής, που συμμετείχε στον απελευθερωτικό αγώνα και που εξορίστηκε για τις ιδέες του είχε μέσα του βαθιά χαραγμένα την πατρίδα και τον λαό. Ως ποιητική μεγαλοφυία μπόρεσε αυτό που είχε μέσα του να το εκφράσει με λέξεις και εικόνες. Έτσι έχουμε ένα αριστούργημα το οποίο μπορεί να είναι εξαιρετικά διδακτικό για όλους μας.

Κατά κανόνα οι άνθρωποι δεν έρχονται σε επαφή με την γη όπως είναι καθαυτή αλλά μέσα από την μετασχηματιστική δραστηριότητα της ανθρωπότητας. Για τον Ρίτσο αντίστοιχα δεν νοείται πατρίδα ως αφηρημένη έννοια, έξω από τα βάσανα του λαού της(στὸ χῶμα ἡ ρίζα τοῦ νεκροῦ ζητάει νερὸ γιὰ νὰ τινάξει ἐλάτι). Η φύση δεν εξετάζεται σε διάκριση από την ζωή και τις παραδόσεις του λαού("δῶ πέρα ὁ ἥλιος παίρνει πάνω του τὸ μισὸ βάρος τῆς πέτρας ποὺ σηκώνουμε πάντα στὴ ράχη μας").  Η φύση διαμορφώνει το λαό και ο λαός τη φύση. Η λέξη λαός έχει εδώ τη σημασία της ,γιατί ο Ρίτσος δεν μιλά για την εργατική τάξη αλλά κατά κύριο λόγο για την αγροτιά(για ευνόητους ιστορικούς λόγος βεβαίως).

Το ποίημα είναι καταιγιστικό. Ο Ρίτσος περνάει από την μία εικόνα στην άλλη και στην πραγματικότητα όλο το ποίημα είναι ένα κολάζ από εικόνες από κάθε γωνιά της Ελλάδας(με μία προτίμηση στις ηλιόλουστες περιοχές της νομίζω). Για να σε αγγίξει αυτό το ποίημα πρέπει να έχεις βεβαίως βιώσει σκηνές σαν και αυτές που περιγράφει ο Ρίτσος. Είναι ορισμένες όπως η ακόλουθη που αισθάνεσαι ότι ο ποιητής εισχωρεί στα κατάβαθα της ψυχής σου και εντοπίζει πράγματα που και για σένα σημαίνουν Ελλάδα αλλά που ούτε εσύ το είχες συνειδητοποίησει(«καὶ κεῖ ψηλά, γυρίζοντας στὴ σοῦβλα του, εὐωδάει ὁ γαλαξίας καμένο ξύγκι, σκόρδο καὶ πιπέρι»). Λέξεις τόσο καθημερινές που στο κατάλληλο context σου γεννούν συναισθήματα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου